संत रामदास स्वामी श्लोक १ ते २५ | Sant Ramdas Swami Verses 1 to 25
संत रामदास स्वामी श्लोक १ ते २५
- १ श्लोक क्र.१
- २ श्लोक क्र.२
- ३ श्लोक क्र.३
- ४ श्लोक क्र.४
- ५ श्लोक क्र.५
- ६ श्लोक क्र.६
- ७ श्लोक क्र.७
- ८ श्लोक क्र.८
- ९ श्लोक क्र. ९
- १० श्लोक क्र. १०
- ११ श्लोक क्र. ११
- १२ श्लोक क्र. १२
- १३ श्लोक क्र. १३
- १४ श्लोक क्र. १४
- १५ श्लोक क्र. १५
- १६ श्लोक क्र. १६
- १७ श्लोक क्र. १७
- १८ श्लोक क्र. १८
- १९ श्लोक क्र. १९
- २० श्लोक क्र. २०
- २१ श्लोक क्र. २१
- २२ श्लोक क्र. २२
- २३ श्लोक क्र. २३
- २४ श्लोक क्र. २४
- २५ श्लोक क्र. २५
श्लोक क्र. १
चित्तं मे परमा गतिर्ज्ञानम् अज्ञानम् विवेकहेतुः । विद्या द्रव्यं सदा मे त्वं चित्ते निधानम् अव्ययम् ॥१॥
मराठी अर्थ:
मी चित्ताचा परमा गतिर्ज्ञान आहे. अज्ञान पूर्वी चित्ताने विवेक उत्पन्न करते. विद्या मी द्रव्य आहे, तुम्ही माझ्यावर चित्तात अव्यय निधान आहात.
English Meaning:
Sant Ramdas Swami says My mind is the supreme means to attain the ultimate knowledge. Ignorance arises in the mind before wisdom. You are my wealth, and you remain an inexhaustible treasure in my mind.
श्लोक क्र. २
मनः प्राणाद् विजयते त्रिविधैर्गुणैर्युक्तम् । स्वस्थ्यं धनस्य रक्षा च स्वतन्त्रता तथैव च ॥२॥
मराठी अर्थ:
जो मनचा विजेता असणे आहे. त्याच्यावर तीन गोष्टी अज्ञात करायचे आहेत. पहिली गोष्ट स्वस्थ्य असणे, दुसरी धन संरक्षण करणे आणि तिसरी आत्मरथ असणे हे तीन गोष्टी जो मनाचा उपदेश आहेत.
स्वस्थ्य असणे हे मनाचा स्वस्थ रहावे उपदेश आहे. स्वस्थ रहण्यासाठी आहार, व्यायाम, निद्रा आणि शांति या चार वेगवर धरावे जाणारे आहेत.
धन संरक्षण करणे हे मनाचा धनाचा संरक्षण करावे उपदेश आहे. धन संरक्षण करण्यासाठी सज्जन समझता आणि धनाचा विवेचन करावे जाणारे आहेत.
आत्मरथ असणे हे मनाचा स्वतन्त्र रहावे उपदेश आहे. स्वतन्त्र रहण्यासाठी आत्मविश्वास आणि स्वतःच्या शक्तीवर विश्वास करावे जाणारे आहेत.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says This Shlok emphasizes the importance of a disciplined mind. It suggests that to conquer life’s challenges, one must focus on three key aspects: maintaining good health, protecting wealth, and being self-reliant. In other words, a healthy mind in a healthy body, prudent management of resources, and self-sufficiency are the keys to success.
श्लोक क्र. ३
मनो बुद्धि अहंकार चित्तानि नाहीं तरी । त्यागी ज्ञानी पुरुष हा आत्माराम होऊन राहीं ॥३॥
मराठी अर्थ:
हे श्लोकात रामदास स्वामी म्हणतात की, मन, बुद्धी, अहंकार आणि चित्त हे सारे त्यागून द्यावे. ज्ञानी पुरुष हा आत्माराम होऊन राहतो.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says In this shloka, Ramdas Swami says that one should renounce the mind, intellect, ego, and consciousness. A wise person becomes one with the Self and remains so.
श्लोक क्र. ४
जगी जागृती हे सारे मिथ्या आहे । आत्मसाक्षात्कार हा एकमेव सत्य आहे ॥४॥
मराठी अर्थ:
हे श्लोकात रामदास स्वामी म्हणतात की, जगातील सारे जागृती मिथ्या आहे. आत्मसाक्षात्कार हा एकमेव सत्य आहे.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says In this shloka, Ramdas Swami says that all worldly awakenings are illusory. Self-realization is the only truth.
श्लोक क्र. ५
मन हे माझे मित्र आहे तरी ते माझे शत्रू आहे । त्याचा नाश करून मी आत्माराम होऊन राहीं ॥५॥
मराठी अर्थ:
हे श्लोकात रामदास स्वामी म्हणतात की, मन हे माझे मित्र आहे पण ते माझे शत्रू आहे. त्याचा नाश करून मी आत्माराम होऊन राहतो.
English Meaning:
Sant Ramdas Swami says English Explanation: In this shloka, Ramdas Swami says that the mind is both my friend and enemy. By destroying it, I become one with the Self.
श्लोक क्र. ६
मनो बुद्ध्यहंकार चित्तानि नाहम् । मी मन, बुद्धी, अहंकार किंवा विचार नाही ॥६॥
मराठी अर्थ:
हा श्लोक म्हणजे आपल्या मनाच्या कार्यापेक्षा आपण वेगळे आहोत. मन, बुद्धी, अहंकार हे सगळे आपले साधन आहेत, पण ते आपले खरे स्वरूप नाहीत. आपले खरे स्वरूप हे मनाच्या पलीकडे आहे.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says This shloka emphasizes the importance of self-realization and detachment from the workings of the mind. Ramdas Swami is saying that the true self is not identified with the mind, intellect, ego, or thoughts. These are mere instruments that we possess, but they do not define our true nature.
श्लोक क्र. ७
धनं दानम् देहस्य मार्गदर्शनम् जपः । सत्यम् ब्रह्मचर्यम् तपः स्वाध्यायः सामग्री ॥७॥
मराठी अर्थ:
धन आणि दान हे शरीराचे मार्गदर्शन आहे. जप (मन्त्राचे जाप) आणि सत्य (सत्यवाद) हे आत्म्याची शिक्षा आहे. ब्रह्मचर्य (इंद्रिय संयम), तप (परिश्रम आणि सहनशीलता) आणि स्वाध्याय (आत्म्यविद्येचा अभ्यास) हे आत्मनिष्ठा आणि आध्यात्मिक वाढ यशस्वी करतात. या सर्वांशी सामग्रीने आपल्या जीवनातील पथप्रदर्शन करण्यासाठी उपयोगी आहे.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says Wealth and charity are the guidance for the body. Recitation of mantras and truthfulness are lessons for the soul. Celibacy, austerity, and study are the means for inner purity and spiritual growth. All these together are useful for guiding one’s life path.
श्लोक क्र. ८
मन धन परिभर सर्व त्याग । राम चिन्तन पर सर्वथा राग ।।८।।
मराठी अर्थ:
अर्थात् आपणास सदा श्रीरामाचे स्मरण करावे. त्याच्या गुणांची प्रशंसा करावी आणि त्याची भक्ति करावी. श्रीरामाचे चरित्र आणि त्याची महिमा यांची वारंवार वाचा लावी. या प्रकारे आपण आत्म्यावर कृपा प्राप्त करील. श्रीरामाचे स्मरण करा, त्याचे गुण गा, भक्ति करा यश पावा। चरित्र वर्णा, महिमा गावा, आत्म्यावर कृपा होईल।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says This shlok emphasizes the importance of remembrance, praise, and devotion to Lord Rama. By constantly recalling his virtues and narrating his glorious deeds, one can invoke divine grace and elevate their spiritual self. It is a call to immerse oneself in the remembrance of the divine, which is considered a path to spiritual enlightenment and inner peace.
श्लोक क्र. ९
आत्मनः प्रतिकूलानि परेषाम् अपि समन्वयात् । सहसा विद्ध्यात्मनः प्रतिकूलानि न तु तत् ॥९॥
मराठी अर्थ:
“स्वतःचे अनुकूल नाही जे गोष्टी, त्या गोष्टींची सहनशीली होऊ नये, पण तुमच्या स्वतःच्या अनुकूल नाही जे गोष्टी त्यांची सहना करू नका. कारण दुसरांच्या अनुकूल नाही जे गोष्टींची सहना करणे आसा आहे, पण आपल्या स्वतःच्या अनुकूल नाही जे गोष्टींची सहना करणे जास्त समस्यासाठी आहे.”
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says This shlok emphasizes the importance of self-reflection and self-improvement. It advises us to be tolerant of the mistakes and unpleasant behaviors of others, but not to tolerate our own mistakes and weaknesses. It is easy to overlook or forgive the flaws of others, but it takes great effort and self-awareness to recognize and correct our own flaws.
श्लोक क्र. १०
उत्थिष्ठत जाग्रत प्राप्य वरान निबोधत । क्षुरासने रविपुत्रम यमाग्रजम वरेण्यम् ॥१०॥
मराठी अर्थ:
हा श्लोक स्वामी रामदासांनी लिहिला आहे. यात सांगितले आहे की जागृत होऊन उठा आणि वरदान मिळवा. यमाग्रज म्हणजे यमराजाचा मोठा भाऊ, रविपुत्र म्हणजे सूर्याचा पुत्र, क्षुरासने म्हणजे क्षुरसाने (एक प्रकारचे आसन) वरेण्यम् म्हणजे श्रेष्ठ.
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Sant Ramdas Swami says This shlok is advising us to be awake and alert, and to obtain the boon or blessing of the Supreme Being. It is also describing the glory of Saturn, who is considered the son of the Sun and the elder brother of Yama, and is seated on the Kshurasaana, the most excellent one.
श्लोक क्र. ११
श्री गुरु चरण कमल वर प्रसाद स्याद् गुरोराज्ञा प्रमाणं स्यात् । तत्प्रसादान्मोक्षसिद्धिः स्यात् नान्यथा स्यात् कदाचन ॥
मराठी अर्थ:
श्री गुरूचे चरणकमलावर प्रसाद मिळावा, गुरूची आज्ञा प्रमाण ठरावी । त्याच्या प्रसादाने मोक्षसिद्धी होईल, नाहीतर कधीच होणार नाही ।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
May I receive the blessings of the Guru’s lotus feet, May the Guru’s command be the ultimate authority. Through His blessings, I shall attain liberation, Otherwise, it is impossible to achieve it.
श्लोक क्र. १२
मोक्षस्य मार्गे विचारे विना गुरु कृपा नास्ति कदाचन । तस्मात् गुरु कृपा प्रसादात् मोक्षसिद्धिः स्यात् सर्वदा ॥
मराठी अर्थ:
मोक्षाच्या मार्गावर विचार न करता, गुरूची कृपा कधीच नाही । त्यामुळे गुरूच्या कृपा प्रसादाने, मोक्षसिद्धी होईल नेहमी ।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
Without contemplation on the path of liberation, There is no Guru’s grace, ever. Therefore, through the Guru’s gracious blessings, Liberation is always attainable.
श्लोक क्र. १३
गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः । गुरु साक्षात् परं ब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः ॥
मराठी अर्थ:
गुरू ब्रह्मा आहे, गुरू विष्णू आहे, गुरू देव महेश्वर आहे । गुरू साक्षात् परब्रह्म आहे, त्या श्री गुरूला नमस्कार आहे ।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
The Guru is Brahma, the Guru is Vishnu, The Guru is the great Lord Maheshwara. The Guru is the ultimate Brahman, I bow down to that revered Guru.
श्लोक क्र. १४
श्री गुरु चरण पंकज सेवने मोक्षस्य मार्गे प्रसिद्धिः स्यात् । तस्मात् श्री गुरु चरण पंकज सेवने मोक्षसिद्धिः स्यात्॥
मराठी अर्थ:
श्री गुरूचे चरण पंकज सेवनात, मोक्षाच्या मार्गावर प्रसिद्धी होईल । त्यामुळे श्री गुरूचे चरण पंकज सेवनात, मोक्षसिद्धी होईल ।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
By serving the lotus feet of the Guru, One becomes renowned on the path of liberation. Therefore, by serving the lotus feet of the Guru, One attains liberation.
श्लोक क्र. १५
गुरु कृपा हि केवलं मोक्षस्य मार्गे प्रसिद्धिः स्यात् । नान्यथा स्यात् कदाचन गुरु कृपा विना मोक्ष नास्ति ॥
मराठी अर्थ:
गुरूची कृपा हीच एकमेव, मोक्षाच्या मार्गावर प्रसिद्धी होईल । नाहीतर कधीच होणार नाही, गुरूची कृपा विना मोक्ष नाही ।
English Meaning: Sant Ramdas Swami
The Guru’s grace is the only means, To become renowned on the path of liberation. Otherwise, it is impossible to achieve it, There is no liberation without the Guru’s grace.
श्लोक क्र. १५
गुरु कृपा हि केवलं मोक्षस्य मार्गे प्रसिद्धिः स्यात् । नान्यथा स्यात् कदाचन गुरु कृपा विना मोक्ष नास्ति ॥
मराठी अर्थ:
गुरूची कृपा हीच एकमेव, मोक्षाच्या मार्गावर प्रसिद्धी होईल । नाहीतर कधीच होणार नाही, गुरूची कृपा विना मोक्ष नाही ।
English Meaning:
The Guru’s grace is the only means, To become renowned on the path of liberation. Otherwise, it is impossible to achieve it, There is no liberation without the Guru’s grace.
श्लोक क्र. १६
सकलसुखसमृद्धिसंपदां मोक्षमार्गेण संस्थिता। ज्ञानप्रदं गुरुं वन्दे रामकृष्णं सदा भजे॥
मराठी अर्थ:
सर्व सुख समृद्धीच्या संपदा आणि मोक्षाच्या मार्गात स्थित विचार केलेल्या ज्ञानप्रद गुरूंना नमस्कार करतो, त्याच्या चरणांनी सदा श्रद्धाभक्तीने ध्यान देतो॥
English Meaning:
I worship Guru Ramkrishna, who possesses the wealth of all happiness and prosperity, and who is established in the path of liberation. With devotion, I always meditate upon his feet, which impart divine knowledge.
श्लोक क्र. १७
जन्म मृत्यु जरा व्याधि दुःखदोषाच्च दुर्मतिः। कर्मदोषो हि संसारो योऽसौ नरकगामिनः॥
मराठी अर्थ:
जन्म, मृत्यु, वृद्धापणा, व्याधी, दुःख, दोष आणि दुर्मती – हे सगळं पुण्याच्या अभावामुळे असतं. कारण हे संसार पुण्याचे दोषग्रस्त आहे आणि त्याने नरकाच्या दिशेने लक्ष केलेले आहे।
English Meaning:
Birth, death, old age, disease, sorrow, fault, and wickedness – all these are the result of lack of virtue. Because this world is afflicted with the fault of sin, it leads towards hell.
श्लोक क्र. १८
जन्मान्तरे च देहस्य तदुपादानतः सदा। संशयायात्मभावेन विपर्यासो न विद्यते॥
मराठी अर्थ:
एकाच जन्मानंतर देहाला अनेक प्रकारे आधाराच्या रूपात सदैव आत्मचंद्रमाला हळुहळून करणारा असतो. म्हणजे, आपल्या आत्मा अचूक नसताना भ्रम, भूल, अवघड, उलट विचार इत्यादीचा काहीही असत नाही.
English Meaning:
Through various births, the body always clings to different forms as a support. Thus, there is no room for doubt or misconception when the soul is firmly established within itself.
श्लोक क्र. १९
संसारसागरं घोरं पारं गुरुवचः स्मृतम्। गुरुवाक्याद्ग्रहेणैव यत्पारं न स विद्यते॥
मराठी अर्थ:
संसाराचं घोर समुद्र आहे, पण त्याचे किनारे ज्ञानगुरूंचं वचन आहे. त्याच्या वचनांच्या सामर्थ्याने हे संसाराचं किनारं आहे; इतर विचार ते विचार नाही.
English Meaning:
The world is a dreadful ocean, but the shore is the words of the Guru. Only through the understanding of the Guru’s words can one cross over to the other side.
श्लोक क्र. २०
आत्मबुद्ध्या हि दानं स्यात्कायेन मना वाचा। क्रियया कथया देवि स्नानध्यानार्चनादिषु॥
मराठी अर्थ:
देवी, तू ज्ञानचक्षुस्सारखं जाणेच ते देणे आहे. शरीराने, मनाने व म्हणणे यांच्या माध्यमातून, स्नान, ध्यान, पूजा इत्यादीचं काम करा.
English Meaning:
O Devi (Goddess), through the eye of knowledge, one should give; by the body, mind, and speech, engage in actions like bathing, meditation, and worship.
श्लोक क्र. २१
स्वधर्मः सद्गुरुदेव तस्मादुद्यं भजेत् स्वयम्। गुरोः सेवान्निरतस्य नैव सिद्धिर्न संशयः॥
मराठी अर्थ:
स्वधर्म हे उत्तम गुरूची आज्ञा असते; तसेच त्यांची पूजा करण्याचे उद्देश्य असते. त्यांची सेवा करणार्‍याला सिद्धी व संदेह दोन्ही लाभले जात नाहीत.
English Meaning:
One’s own duty is to serve the true Guru; by engaging in the service of the Guru, there is no doubt that one will attain success.
श्लोक क्र. २२
मनोऽन्यत्र मनसाऽन्यत्र तद्दोषैरपि निर्मलम्। तथा सर्वेषु कर्मेषु ब्रह्मणः स्थितिरेव सा॥
मराठी अर्थ:
मन जेथे असतं, तेथे त्याचं दोष समजलं असतं; आणि त्याचं येथे असतं, तेथे त्याचं दोषांचं समजन अविनाशित आहे. तसंच सर्व कर्मांमध्ये परमात्मेची स्थितीचं हे जेव्हा असतं, तेव्हा त्याचं दोषांचं समजन अविनाशित आहे.
English Meaning:
Wherever the mind is, there the purity of that place is found, even amidst faults. Similarly, in all actions, the presence of Brahman alone is stability.
श्लोक क्र. २३
आत्मनः सन्निधानं तु यत्र यत्र स्थितं मनः। तत्र तत्राऽनुकूलं स्यादात्मनः कुलयोगिनः॥
मराठी अर्थ:
आपल्या मनाचं जेथे जेथे स्थित होतं असेल, तेथे तेथे स्वतःचं कुलयोगी होणं आवश्यक आहे.
English Meaning:
Wherever the mind resides, there the sincere yogi should find himself.
श्लोक क्र. २४
अथवा यदि तावत्प्राज्ञस्तावदात्मनि वर्तते। न हि किंचिद्धयं लोके कार्यं स्यादात्मनिष्ठया॥
मराठी अर्थ:
किंवा तरी ज्ञानी मनुष्य आत्मातः कसंबा काम करतो तेव्हा त्याला सर्वदा आत्मातृप्तीचं कार्य करण्याची आवड असते. कारण, त्याच्या आत्मतृप्तीचं सर्व काम सिद्ध होतात.
English Meaning:
Alternatively, if a wise person always acts for his own sake, then he has nothing left to accomplish in this world.
श्लोक क्र. २५
संतुष्टं सर्वदेहेन सर्वजीवेषु सर्वदा। यो ब्रह्मभूतमात्मानं स तुष्यति न शोचति॥
मराठी अर्थ:
जो मनुष्य सर्व देहात आणि सर्व प्राणीत सर्वदा संतुष्ट असतो, तो त्यात ब्रह्मप्राप्त आत्मा असल्यामुळे संतुष्ट असतो आणि शोक करत नाही.
English Meaning:
The one who is content with all bodies and in all beings at all times, who is united with Brahman, is content and does not grieve.
